Chiến tranh thương mại Mỹ tác động gì tới nông sản Việt?

XK chưa có mấy cơ hội

Theo Bộ Công thương, trong danh sách mới nhất các mặt hàng mà Mỹ áp đặt mức thuế 25% đối với 34 tỷ USD giá trị NK từ Trung Quốc, chưa có các mặt hàng nông nghiệp. Cụ thể: máy bơm/tuabin (4,3 tỷ USD); thiết bị điện (2,9 tỷ USD); thiết bị sản xuất (2,6 tỷ USD); thiết bị văn phòng (2,6 tỷ USD); đồ điện (2,5 tỷ USD); xe máy (2,2 tỷ USD); máy móc (2,2 tỷ USD); máy móc vận chuyển đất (2,1 tỷ USD); thiết bị radio – tivi (2 tỷ USD); dụng cụ (1,8 tỷ USD); xe gắn máy (1,7 tỷ USD); thiết bị y tế (1,4 tỷ USD); kính hiển vi (1,3 tỷ USD); dụng cụ máy móc (0,9 tỷ USD); thiết bị in ấn (0,8 tỷ USD); máy bay và phụ tùng (0,5 tỷ USD); động cơ (0,3 tỷ USD); thiết bị đường ray (0,2 tỷ USD)…

Hạt điều Việt Nam có khả năng được Trung Quốc tăng mua để thay hạt vỏ cứng NK từ Mỹ

Trong danh mục các mặt hàng nông sản NK từ Mỹ mà Trung Quốc áp thuế trả đũa, có một số mặt hàng nông sản. Trong đó, mặt hàng có giá trị NK lớn nhất từ Mỹ (giá trị NK năm 2016) là đậu nành (13,764 tỷ USD); thịt lợn (403 triệu USD); trái cây (356 triệu USD); hạt vỏ cứng (318 triệu USD) và thực vật (15 triệu USD). Còn lại là các mặt hàng công nghiệp, y tế… như máy bay (12,584 tỷ USD), ô tô (11,876 tỷ USD), linh kiện máy tính (8,696 tỷ USD), động cơ máy bay (3,025 tỷ USD), vàng (2,384 tỷ USD), dụng cụ y tế (2,32 tỷ USD), linh kiện sản xuất máy móc (2,274 tỷ USD), giấy phế liệu (2,263 tỷ USD), dụng cụ hóa học (1,984 tỷ USD)…

Như vậy, có thể thấy, trước mắt, việc XK nông sản Việt Nam sang Mỹ gần như chưa có tác động gì từ cuộc chiến tranh thương mại này. Tuy nhiên, theo ý kiến của một số chuyên gia kinh tế, nếu cuộc chiến tranh thương mại này kéo dài hơn 1 năm, có thể sẽ khiến cho nền kinh tế Mỹ tăng trưởng chậm lại. Qua đó, ảnh hưởng tới sức mua của người tiêu dùng Mỹ và tác động ít nhiều tới hàng NK vào nước này, trong đó có nông sản.

Mặt khác, việc Mỹ áp thuế trả đũa với 34 tỷ USD giá trị NK từ Trung Quốc mới chỉ là khởi đầu. Theo những tuyên bố của TT Donald Trump, nhiều khả năng Mỹ sẽ nâng giá trị hàng hóa NK từ Trung Quốc bị áp thuế trả đũa trong thời gian tới. Khi ấy có thể sẽ có những nhóm hàng nông sản của Trung Quốc XK sang Mỹ bị đưa vào danh sách này.

Với thị trường Trung Quốc, tuy nước này áp thuế trả đũa với một số nhóm mặt hàng nông sản quan trọng NK từ Mỹ, nhưng đa số đều không phải là những mặt hàng thế mạnh của Việt Nam. Đậu nành thì Việt Nam vẫn đang rất thiếu cho nhu cầu trong nước và đang phải NK khá nhiều. Thịt lợn Việt Nam vừa chưa cạnh tranh được về giá thành, chất lượng với thịt lợn của các nước khác, lại chưa được cấp phép XK sang Trung Quốc. Trái cây mà Trung Quốc NK từ Mỹ là các loại trái cây ôn đới như anh đào, táo…, đều là những sản phẩm mà Việt Nam không có để XK.

Còn trong nhóm hạt vỏ cứng mà Trung Quốc áp thuế trả đũa với Mỹ, Việt Nam có một sản phẩm chủ lực, đang XK mạnh sang cả Trung Quốc và Mỹ là hạt điều. Trong 5 tháng đầu năm nay, Mỹ là thị trường lớn nhất của hạt điều Việt Nam với lượng NK 53.935 tấn, trị giá 532,657 triệu USD; Trung Quốc đứng thứ 3 với 15.772 tấn, trị giá 152,893 triệu USD. Hạt điều NK vào Mỹ và Trung Quốc hầu như phục vụ cho tiêu dùng tại những thị trường này. Trung Quốc lại ở ngay sát nước XK hạt điều lớn nhất thế giới là Việt Nam. Vì thế, trong nhóm mặt hàng hạt vỏ cứng mà Mỹ đang XK sang Trung Quốc, gần như không có mặt hàng hạt điều.

Ông Đặng Hoàng Giang, PCT Hiệp hội Điều Việt Nam, cho biết, trong nhóm hạt vỏ cứng, Mỹ XK chủ yếu các loại hạt như hạnh nhân, óc chó… Nhóm hạt vỏ cứng có đặc điểm là có thể thay thế cho nhau. Do đó, nếu hạnh nhân, óc chó… của Mỹ nếu khó vào Trung Quốc, hay vào được nhưng giá bán cao do bị áp thuế trả đũa, các nhà NK Trung Quốc sẽ có thể tăng mua hạt điều để thay thế.

Đặt trường hợp hạt hạnh nhân, óc chó… của Mỹ do khó cạnh tranh được trên thị trường Trung Quốc, buộc phải tăng tiêu thụ trên thị trường nội địa, thì có ảnh hưởng gì tới XK hạt điều Việt Nam sang Mỹ? Ông Giang cho rằng quyết định cuối cùng vẫn thuộc người tiêu dùng Mỹ. Hiện nay, giá hạt điều đang rất cạnh tranh so với các loại hạt vỏ cứng khác. Mặt khác, nhiều sản phẩm từ hạt điều như sữa điều, bơ điều, snack điều… đã được người tiêu dùng Mỹ ưa chuộng. Do đó, nhiều khả năng việc tiêu thụ hạt điều trên thị trường Mỹ cũng như NK hạt điều vào Mỹ vẫn diễn ra bình thường trong thời gian tới.  

Thịt lợn NK sẽ vào nhiều?

Ở thị trường nội địa, một số mặt hàng nông sản Việt Nam, nhất là thịt lợn nhiều khả năng sẽ bị ảnh hưởng bởi hàng NK từ Mỹ. Do bị Trung Quốc áp thuế bổ sung tới 25%, khiến cho thuế NK thịt lợn Mỹ vào Trung Quốc lên tới 71%. Với mức thuế đó, thịt lợn Mỹ gần như không còn cơ hội thâm nhập vào Trung Quốc.

Giá thịt lợn cao ở Việt Nam là cơ hội để thịt lợn Mỹ tràn vào

Bên cạnh đó, cũng nhằm trả đũa chính sách thuế quan của Mỹ, Mexico đã áp thuế 20% đối với thịt chân và thịt vai lợn NK từ Mỹ. 2 sản phẩm này chiếm tới 90% tổng giá trị NK thịt lợn hàng năm của Mexico (khoảng 1,07 tỷ USD năm 2017). Cần lưu ý rằng Mexico chính là thị trường XK lớn nhất của thịt lợn Mỹ. Do đó, với việc bị trả đũa thuế quan tại Mexico và Trung Quốc, một lượng không nhỏ thịt lợn Mỹ sẽ phải chuyển hướng vào những thị trường khác, trong đó có Việt Nam.

Theo một số chuyên gia ngành chăn nuôi, hiện tại, giá lợn hơi Việt Nam đang ở mức từ 48.000-50.000 đ/kg, thuộc vào hàng cao nhất thế giới. Trong khi đó, giá thịt lợn Mỹ NK vào Việt Nam chỉ vào khoảng hơn 1,5 USD/kg, tương đương với khoảng 35.000 đồng. Đây là cơ hội tốt để thịt lợn ngoại, nhất là thịt lợn Mỹ tràn vào Việt Nam.

Không chỉ phải cạnh tranh gay gắt hơn với thịt lợn NK từ Mỹ, với giá lợn hơi đang ở mức cao hiện nay, thịt lợn Việt Nam sẽ phải đối mặt với lợn Trung Quốc nhập lậu qua biên giới. Theo Bộ Công thương, vào cuối tuần qua, giá lợn hơi ở Trung Quốc ở mức bình quân 11,72 NDT/kg, tương đương với 40.637 VNĐ/kg. Giá lợn hơi cụ thể tại một số tỉnh ở Trung Quốc vào ngày 8/7 như sau: Hồ Nam 10,6-12,6 NDT/kg; Trùng Khánh 11-12,2 NDT/kg; Giang Tây 11,6-13,6 NDT/kg; Vân Nam 10-12 NDT/kg; Quảng Đông 11,9-13,1 NDT/kg; Quảng Tây 10,5-12,8 NDT/kg (1 NDT = 3.467,35 VNĐ).

Như vậy, giá lợn hơi ở Trung Quốc đang thấp hơn khá nhiều so với giá lợn hơi ở Việt Nam. Trung Quốc lại đang có sản lượng thịt lợn khá dồi dào. Báo cáo của Bộ Nông nghiệp Mỹ cho hay, trong năm nay, dự kiến sản lượng thịt lợn Trung Quốc vào khoảng gần 54,65 triệu tấn, chiếm tới 48,2% sản lượng thịt lợn toàn cầu và Trung Quốc là nước sản xuất thịt lợn lớn nhất thế giới. Với sản lượng lớn như trên và giá đang rẻ hơn nhiều so với giá lợn ở Việt Nam, lợn Trung Quốc được nhập lậu vào Việt Nam qua đường biên giới là khó tránh khỏi.

Nguồn : Nông nghiệp VN